Αθροιστική κεφαλαλγία (Σύνδρομο Horton, σύνδρομο Bing-Horton)

Ορισμός
Επώδυνη νευρογενής ερυθρότητα του προσώπου

Επιδημιολογία
Η επίπτωση της αθροιστικής κεφαλαλγίας ανέρχεται σε 0,1-0,9% και προσβάλλει συχνότερα τους άνδρες με συχνότητα 3/1, εμφανίζεται συνήθως στην 3η και 4η δεκαετία της ζωής και σπανιότερα στην παιδική και την γεροντική ηλικία.

Κλινική εικόνα
Η κλινική εικόνα της νόσου περιλαμβάνει έντονο άλγος που αφυπνίζει την ασθενή μία με δύο ώρες μετά την επέλευση του ύπνου, ή τις πρωινές ώρες, διαξιφιστικού χαρακτήρα με εντόπιση μετωποκροταφικά και περιοφθαλμικά. Οι κρίσεις διαρκούν 15-180 λεπτά και επαναλαμβάνονται στην διάρκεια της ημέρας δύο έως επτά φορές. Το άλγος συνδυάζεται με δακρύρροια, υπεραιμία του επιπεφυκότα, ρινόρροια με οίδημα του βλεννογόνου της μύτης, εφίδρωση και ερυθρότητα του προσώπου, οίδημα βλεφάρου και ενδεχομένως σύνδρομο Horner.
Όπως και στην ημικρανία η κρίση μπορεί να εκλυθεί μετά από κατανάλωση καπνού ή/και αλκοόλ.
Το χαρακτηριστικό της αθροιστικής κεφαλαλγίας είναι πως οι ασθενείς κατά περιόδους εβδομάδων έως και δύο μηνών μπορεί να εμφανίζουν άλγος καθημερινά, ενώ υπάρχουν επίσης μεσοδιαστήματα χωρίς συμπτώματα διάρκειας μηνών ή και ετών. Σε περίπτωση που οι περίοδοι άλγους δεν υφίονται και παραμένουν επί ένα έτος, ή οι φάσεις ύφεσης διαρκούν λιγότερο από δύο εβδομάδες, τότε η αθροιστική κεφαλαλγία χαρακτηρίζεται ως χρόνια.
Η αθροιστική κεφαλαλγία μαζί με την χρόνια παροξυσμική ημικρανία και το σύνδρομο SUNCT συμπεριλαμβάνονται στην ομάδα των τριδυμο-αυτόνομων κεφαλαλγιών.

Διάγνωση και διαφορική διάγνωση
Η διάγνωση της αθροιστικής κεφαλαλγίας τίθεται από το ιστορικό, ενώ σε άτυπες περιπτώσεις είναι χρήσιμη η διενέργεια παρακλινικών εξετάσεων (αξονικής και μαγνητικής τομογραφίας, ηλεκτροεγκεφαλογραφήματος, οσφυονωτιαίας παρακέντησης) προκειμένου να αποκλειστούν άλλα αίτια κεφαλαλγίας.
Η διαφορική διάγνωση της αθροιστικής κεφαλαλγίας περιλαμβάνει τις υπόλοιπες πρωτοπαθείς και δευτεροπαθείς κεφαλαλγίες, το σύνδρομο Raeder (παρατριδυμική νευραλγία), την κρίση γλαυκώματος, το φαιοχρωμοκύττωμα και το καρκινοειδές σύνδρομο.

Θεραπευτική αντιμετώπιση
Η αντιμετώπιση της οξείας φάσης περιλαμβάνει την χορήγηση οξυγόνου 100& (7lt/min για 15 λεπτά) ή τοπική εφαρμογή νεφελώματος λιδοκαΐνης στη μύτη, ή την χορήγηση σουματριπτάνης ή ζολμιτριπτάνης.
Η πρόληψη των επεισοδίων επιτυγχάνεται με βεραπαμίλη υπό το δοσολογικό σχήμα των 240mg/ημερησίως υπό καρδιογραφική παρακολούθηση, ή κορτικοστεροειδή, ενώ δεύτερης επιλογής παράγοντες είναι το λίθιο, η τοπιραμάτη και το βαλπροϊκό οξύ.

Βιβλιογραφία-περαιτέρω μελέτη:

Nesbitt AD, Goadsby PJ (Apr 11, 2012). “Cluster headache”. BMJ (Clinical research ed.) (Review) 344: e2407. doi:10.1136/bmj.e2407. PMID 22496300.

“IHS Classification ICHD-II 3.1 Cluster headache”. The International Headache Society. Retrieved 2014-01-03.

Weaver-Agostoni J (Jul 15, 2013). “Cluster headache”. American family physician (Review) 88 (2): 122–8. PMID 23939643.

Beck E, Sieber WJ, Trejo R (February 2005). “Management of cluster headache”. Am Fam Physician (Review) 71 (4): 717–24. PMID 15742909.

Capobianco DJ, Dodick DW (April 2006). “Diagnosis and treatment of cluster headache”. Semin Neurol (Review) 26 (2): 242–59. doi:10.1055/s-2006-939925. PMID 16628535.

Friedman BW, Grosberg BM (Feb 2009). “Diagnosis and management of the primary headache disorders in the emergency department setting”. Emergency medicine clinics of North America (Review) 27 (1): 71–87, viii. doi:10.1016/j.emc.2008.09.005. PMC 2676687. PMID 19218020

Marmura MJ, Pello SJ, Young WB (December 2010). “Interictal pain in cluster headache”. Cephalalgia 30 (12): 1531–4. doi:10.1177/0333102410372423. PMID 20974600.

Meyer EL, Laurell K, Artto V et al. (August 2009). “Lateralization in cluster headache: a Nordic multicenter study”. J Headache Pain 10 (4): 259–63. doi:10.1007/s10194-009-0129-z. PMC 3451747. PMID 19495933.

Matharu M, Goadsby P (2001). “Cluster Headache”. Practical Neurology 1: 42. doi:10.1046/j.1474-7766.2001.00505.x.

Noshir Mehta; George E. Maloney; Dhirendra S. Bana; Steven J. Scrivani (20 September 2011). Head, Face, and Neck Pain Science, Evaluation, and Management: An Interdisciplinary Approach. John Wiley & Sons. pp. 199–. ISBN 978-1-118-20995-0.

Robbins, MS (Feb 2013). “The psychiatric comorbidities of cluster headache.”. Current pain and headache reports 17 (2): 313. doi:10.1007/s11916-012-0313-8. PMID 23296640.

Robbins MS (Feb 2013). “The psychiatric comorbidities of cluster headache”. Current pain and headache reports (REview) 17 (2): 313. doi:10.1007/s11916-012-0313-8. PMID 23296640.

Robbins MS (February 2013). “The psychiatric comorbidities of cluster headache”. Curr Pain Headache Rep (Review) 17 (2): 313. doi:10.1007/s11916-012-0313-8. PMID 23296

Jensen RM, Lyngberg A, Jensen RH (June 2007). “Burden of cluster headache”. Cephalalgia 27 (6): 535–41. doi:10.1111/j.1468-2982.2007.01330.x. PMID 17459083.

Pringsheim T (February 2002). “Cluster headache: evidence for a disorder of circadian rhythm and hypothalamic function”. Can J Neurol Sci (Review) 29 (1): 33–40. PMID 11858532.

Dodick DW, Eross EJ, Parish JM, Silber M (March 2003). “Clinical, anatomical, and physiologic relationship between sleep and headache”. Headache 43 (3): 282–92. doi:10.1046/j.1526-4610.2003.03055.x. PMID 12603650.

Torelli P, Manzoni GC (February 2002). “What predicts evolution from episodic to chronic cluster headache?”. Curr Pain Headache Rep (Review) 6 (1): 65–70. doi:10.1007/s11916-002-0026-5. PMID 11749880.

Pinessi L, Rainero I, Rivoiro C, Rubino E, Gallone S (September 2005). “Genetics of cluster headache: an update”. J Headache Pain (Review) 6 (4): 234–6. doi:10.1007/s10194-005-0194-x. PMC 3452030. PMID 16362673.

Schürks M, Diener HC (April 2008). “Cluster headache and lifestyle habits”. Curr Pain Headache Rep (Review) 12 (2): 115–21. doi:10.1007/s11916-008-0022-5. PMID 18474191.

DaSilva AF, Goadsby PJ, Borsook D (April 2007). “Cluster headache: a review of neuroimaging findings”. Curr Pain Headache Rep (Review) 11 (2): 131–6. doi:10.1007/s11916-007-0010-1. PMID 17367592.

Goadsby PJ (January 2009). “The vascular theory of migraine–a great story wrecked by the facts”. Brain (Review) 132 (Pt 1): 6–7. doi:10.1093/brain/awn321. PMID 19098031.

Leone M, Cecchini AP, Tullo V, Curone M, Di Fiore P, Bussone G (May 2013). “Cluster headache: what has changed since 1999?”. Neurol. Sci. (Review). 34 Suppl 1: S71–3. doi:10.1007/s10072-013-1365-1. PMID 23695050.

van Vliet JA, Eekers PJ, Haan J, Ferrari MD (August 2003). “Features involved in the diagnostic delay of cluster headache”. J. Neurol. Neurosurg. Psychiatr. 74 (8): 1123–5. doi:10.1136/jnnp.74.8.1123. PMC 1738593. PMID 12876249. Lay summary – World Headache Alliance (2003-08-21).

Friedman BW, Grosberg BM (February 2009). “Diagnosis and management of the primary headache disorders in the emergency department setting”. Emerg. Med. Clin. North Am. (Review) 27 (1): 71–87, viii. doi:10.1016/j.emc.2008.09.005. PMC 2676687. PMID 19218020.

Van Alboom E, Louis P, Van Zandijcke M, Crevits L, Vakaet A, Paemeleire K (March 2009). “Diagnostic and therapeutic trajectory of cluster headache patients in Flanders”. Acta Neurol Belg 109 (1): 10–7. PMID 19402567.

Tfelt-Hansen PC, Jensen RH (Jul 1, 2012). “Management of cluster headache”. CNS Drugs (Review) 26 (7): 571–80. doi:10.2165/11632850-000000000-00000. PMID 22650381.

Ahmed F (2012). “Headache disorders: differentiating and managing the common subtypes”. British Journal of Pain 6 (3): 124–32. doi:10.1177/2049463712459691.

Alore PL, Jay WM, Macken MP (2006). “SUNCT syndrome: Short-lasting Unilateral Neuralgiform headache with Conjunctival injection and Tearing”. Semin Ophthalmol 21 (1): 9–13. doi:10.1080/08820530500509317. PMID 16517438.

Benoliel R (August 2012). “Trigeminal autonomic cephalgias” (PDF). British Journal of Pain 6 (3): 106–23. doi:10.1177/2049463712456355.

May A, Leone M, Afra J et al. (October 2006). “EFNS guidelines on the treatment of cluster headache and other trigeminal-autonomic cephalalgias” (PDF). Eur J Neurol 13 (10): 1066–77. doi:10.1111/j.1468-1331.2006.01566.x. PMID 16987158.

Magis D, Schoenen J (2011). “Peripheral nerve stimulation in chronic cluster headache”. Progress in neurological surgery (Review) 24: 126–32. doi:10.1159/000323045. PMID 21422783.

Martelletti P, Jensen RH, Antal A et al. (Oct 21, 2013). “Neuromodulation of chronic headaches: position statement from the European Headache Federation”. The journal of headache and pain 14 (1): 86. doi:10.1186/1129-2377-14-86. PMID 24144382.

Bartsch T, Paemeleire K, Goadsby PJ (June 2009). “Neurostimulation approaches to primary headache disorders”. Curr. Opin. Neurol (Review) 22 (3): 262–8. doi:10.1097/wco.0b013e32832ae61e. PMID 19434793.

Evers S (Sep 2010). “Pharmacotherapy of cluster headache”. Expert opinion on pharmacotherapy (Review) 11 (13): 2121–7. doi:10.1517/14656566.2010.496454. PMID 20569084.

Matharu M (Feb 9, 2010). “Cluster headache”. Clinical evidence (Review) 2010. PMC 2907610. PMID 21718584.

Ailani J, Young WB (Apr 2009). “The role of nerve blocks and botulinum toxin injections in the management of cluster headaches”. Current pain and headache reports (Review) 13 (2): 164–7. doi:10.1007/s11916-009-0028-7. PMID 19272284.

Nalini Vadivelu, Alan David Kaye, Jack M. Berger,. Essentials of palliative care. New York, NY: Springer. p. 335. ISBN 9781461451648.

Law S, Derry S, Moore RA (Jul 17, 2013). “Triptans for acute cluster headache”. The Cochrane database of systematic reviews (Review) 7: CD008042. doi:10.1002/14651858.cd008042.pub3. PMID 24353996.

Paemeleire K, Evers S, Goadsby PJ (April 2008). “Medication-overuse headache in patients with cluster headache”. Curr Pain Headache Rep 12 (2): 122–7. doi:10.1007/s11916-008-0023-4. PMID 18474192.

Johnson JL, Hutchinson MR, Williams DB, Rolan P (January 2013). “Medication-overuse headache and opioid-induced hyperalgesia: A review of mechanisms, a neuroimmune hypothesis and a novel approach to treatment”. Cephalalgia (Review) 33 (1): 52–64.