Υποθάλαμος και Limbic System

Το στεφανιαίο σύστημα (limbic system) αποτελείται από ένα συνδυασμό λειτουργικά συνδεόμενων πυρήνων και φλοιϊκών περιοχών, που βρίσκονται μεταξύ του εγκεφαλικού φλοιού και του υποθαλάμου.

Μορφολογική διαίρεση του στεφανιαίου συστήματος

Ο φλοιός του στεφανιαίου συστήματος εντοπίζεται στην εσωτερική επιφάνεια των ημισφαιρίων, με τη μορφή ενός εσωτερικού και ενός εξωτερικού τόξου:

Το εξωτερικό τόξο περιλαμβάνει την ιπποκάμπεια  και την υπερμεσολόβια έλικα, ενώ το εσωτερικό τόξο περιλαμβάνει τον ιππόκαμπο, την οδοντωτή έλικα, το φαιό ένδυμα του μεσολοβίου, την έλικα του φαιού ταινιδίου, τμήμα της υπερμεσολόβιας έλικας , την διαγώνια ταινία του Brocca, το διαφανές διάφραγμα και τα μαστία.

Στο στεφανιαίο  σύστημα υπάγονται επίσης  η προοπτική χώρα, ο βασικός πυρήνας της τελικής ταινίας, ο επιθάλαμος, ο υποθάλαμος, η αβέβαιη ζώνη της υποθαλάμιας χώρας, ο αμυγδαλοειδής πυρήνας, οι πρόσθιοι θαλαμικοί πυρήνες, οι καλυπτρικοί πυρήνες του μέσου εγκεφάλου και ο μεσοσκελιαίος πυρήνας.

Κύκλωμα του Papez

Το κύκλωμα του Papez αποτελεί ουσιώδες τμήμα της δομικής βάσης της συγκίνησης και περιλαμβάνει τις εξής δομές και συνδέσεις:

Α) ίνες από τον ιππόκαμπο φέρονται διαμέσου της μετασυνδεσμικής ψαλίδας στο μαστίο

Β) από το μαστίο οι διεγέρσεις διαμέσου της μαστιοθαλαμικής δεσμίδας φέρονται στον πρόσθιο πυρήνα του θαλάμου

Γ) ο πρόσθιος πυρήνας του θαλάμου προβάλει στο φλοιό της υπερμεσολόβιας έλικας

Δ) από την υπερμεσολόβια έλικα διαμέσου του προσαγωγίου, οι διεγέρσεις καταλήγουν και πάλι στον ιππόκαμπο.

Λειτουργική αποστολή του στεφανιαίου συστήματος

Το στεφανιαίο σύστημα επεμβαίνει στη ρύθμιση ζωτικών λειτουργιών, όπως είναι η λήψη τροφής, η πέψη και η  αναπαραγωγή. Επίσης αποτελεί την έδρα ελέγχου των εκφράσεων του συναισθήματος (οργής, αγανάκτησης, αδιαφορίας,  ευτυχίας). Τέλος επηρεάζει το ρυθμό ύπνου- εγρήγορσης, εμφανίζει στενή σχέση με τη μάθηση και την κεντρική επεξεργασία των οσφρητικών ερεθισμάτων, ενώ σχετίζεται και με την πρόσφατη μνήμη.

Γενικότερα το στεφανιαίο σύστημα μπορεί να χαρακτηρισθεί ως άμεσα συνδεόμενο με μηχανισμούς βασικός για την επιβίωση του ατόμου και του είδους, όπως:

1. διατήρηση της ομοιοστασίας :

α) με την ενεργοποίηση των σπλαγχνικών μηχανισμών    δράσης,

β). την ρύθμιση της έκλυσης ορμονών από την υπόφυση, επηρεάζοντας έτσι άμεσα την συναισθηματική κατάσταση και συμπεριφορά του ατόμου και γ). με την έναρξη της λήψης τροφής.

• αμυντική και επιθετική συμπεριφορά
• σεξουαλική και αναπαραγωγική συμπεριφορά

Συνδέσεις του στεφανιαίου συστήματος με τον υποθάλαμο

• Η ιπποκάμπεια έλικα του στεφανιαίου συστήματος συνδέεται μέσω της ψαλίδας με την προοπτική περιοχή του υποθαλάμου
• Ο αμυγδαλοειδής πυρήνας συνδέεται με τους πυρήνες του φαιού φύματος διαμέσου της τελικής ταινίας, καθώς και συνολικά με τον υποθάλαμο διαμέσου των κοιλιακών απαγωγών ινών

Τα κέντρα ελέγχου των συναισθημάτων και συμπεριφοράς εδράζονται στον μετωπιαίο φλοιό του εγκεφάλου, στην περικοιλιακή και πλάγια υποθαλαμική περιοχή, στους αμυγδαλοειδής πυρήνες, στον ιππόκαμπο και στην κεντρική φαιά ουσία που περιβάλει τον υδραγωγό του Sylvious. Οι συνδέσεις του υποθαλάμου κυρίως με το στεφανιαίο σύστημα και με τον μετωπιαίο φλοιό (μέσω της έσω τελεγκεφαλικής δεσμίδας),  του προσδίδουν ένα σημαντικό ρόλο στην έκφραση των συναισθημάτων και της συμπεριφοράς. Ο υποθάλαμος είναι ο συντονιστής των προσαγόμενων πληροφοριών, συμβάλλοντας έτσι στην ολοκλήρωση των σωματικών και συναισθηματικών αντιδράσεων.

Ο φλοιός επιδρά ανασταλτικά στους πυρήνες του οπίσθιου υποθαλάμου και ρυθμίζει την ισορροπία της λειτουργίας τους.

Σε διακοπή της επίδρασης του φλοιού προκαλούνται έντονες λειτουργικές αντιδράσεις των πυρήνων με αποτέλεσμα συναισθηματικές υπερβολές.